ΣΧΕΔΙΟ / ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

11 προτάσεις για την Κοινωνική Κατοικία και την αντιμετώπιση της Στεγαστικής Κρίσης

Σε μια χώρα με υψηλότατο ποσοστό ιδιοκατοίκησης, καθώς και με το μεγαλύτερο ποσοστό κατοχής και δεύτερης κατοικίας, η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατάφερε να δημιουργήσει ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα στο στεγαστικό τομέα. Ο κύριος λόγος της αποτυχίας  ήταν η ψηφοθηρική πολιτική της ενίσχυσης της ζήτησης κατοικιών, με πάσης φύσεως επιδοτήσεις που αύξησαν τα ενοίκια και τις τιμές των ακινήτων στα αστικά κέντρα.

Το 2022 ήταν η πρώτη χρονιά που το ποσοστό ιδιοκατοίκησης έπεσε κάτω από τα επίπεδα των μνημονιακών ετών, φτάνοντας στο 72,8%. Από το 2005 μέχρι σήμερα, η χώρα μας δεν έχει καταγράψει χαμηλότερο ποσοστό ιδιοκατοίκησης.

Η πτώση του ποσοστού κατά 2,6 ποσοστιαίες μονάδες την περίοδο 2019-2022 αντιστοιχεί σε περισσότερες από 100.000 κατοικίες.

Η σημερινή κατάσταση δεν ήταν αποτέλεσμα αβλεψίας· η προσέλκυση ξένων αγοραστών κατοικιών και η συνεχής στήριξη του προγράμματος Golden Visa ήταν προεκλογικές δεσμεύσεις της Νέας Δημοκρατίας πριν τις εκλογές του 2019, τις οποίες εφάρμοσε πιστά. Ήταν συνειδητή πολιτική επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Την ίδια στιγμή, παρότι η κυβέρνηση έκανε πραγματικά αγώνα για την αύξηση της ζήτησης και ως εκ τούτου των τιμών των ακινήτων στα αστικά κέντρα, είναι πραγματικά άξιο απορίας γιατί δεν έκανε απολύτως τίποτα για να αυξήσει την προσφορά.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη διεθνή εμπειρία, τις προτάσεις των φορέων και τις επεξεργασίες Ελληνικών ινστιτούτων, καταθέτω τις προτάσεις που το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει συλλογικά να επεξεργαστεί την επόμενη ημέρα, γιατί δεν υπάρχει πρόβλημα χωρίς λύση, και οι πολιτικοί υπάρχουν για να δίνουν λύσεις.

Οι προτάσεις

1. Αξιοποίηση των ακινήτων του Δημοσίου. Το κράτος έχει παραλάβει δεκάδες χιλιάδες ακίνητα από αρνήσεις κληρονομίας, μόνο την πενταετία 2013-2018 (σύμφωνα με εκτιμήσεις πρόκειται για περισσότερα από 450.000 ακίνητα). Μένουν αναξιοποίητα, ενώ δεν υπάρχει κεντρικός φορέας ενεργητικής διαχείρισής τους. Προτείνουμε άμεση σύσταση σχετικού φορέα, με πολιτική εντολή την άμεση καταγραφή και αξιοποίηση του συνολικού αποθέματος, όπως και των γεωγραφικών και ποιοτικών του χαρακτηριστικών.

Για τα ακίνητα που χρειάζονται σημαντικές επισκευές ή ανακαίνιση, πώλησή τους με ευνοϊκούς όρους έτσι ώστε να αξιοποιηθούν. Για ακίνητα που μπορούν να ενοικιαστούν, προτείνουμε την άμεση προσφορά τους στην αγορά.

Η αξιοποίηση αυτών των ακινήτων, πέρα από την ανακούφιση της στεγαστικής κρίσης, μπορεί επίσης να προσφέρει πολύτιμο δημοσιονομικό χώρο (ακόμη και πάνω από 1 δις. ανά έτος) για την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους.

2. Ξεμπλοκάρισμα των δεκάδων χιλιάδων περιπτώσεων που για γραφειοκρατικούς λόγους ένα σπίτι δεν μπορεί να πωληθεί / ενοικιαστεί (πχ επειδή λείπει ένα δικαιολογητικό).

3. Το κράτος να πουλήσει κάθε συμμετοχή του σε ακίνητο εξ’ αδιαιρέτου, για να ξεμπλοκάρει η αξιοποίησή του, με την αντικειμενική τιμή.

4. Νόμος με βάση τον οποίο όλα τα ιδρύματα, δήμοι και φορείς Δημοσίου Δικαίου θα πρέπει εντός τριετίας να έχουν βγάλει προς αξιοποίηση όλα τα ακίνητά τους που είναι χτισμένα και δεν αξιοποιούνται. Δεν νοείται να υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες κλειστά ακίνητα, για τα οποία κανείς δεν λέει / κάνει τίποτα, το ίδρυμα / φορέας χάνει έσοδα και μειώνεται η προσφορά. Προτεινόμενη διαδικασία:

– Διαγωνισμοί για κάθε ακίνητο χωριστά (για να συμμετάσχουν οι πολίτες και όχι μόνο οι μεγάλοι παίκτες)
– Μακροχρόνια ενοικίαση για να έχει λόγο να επενδύσει κάποιος.
– Στην προσφορά να συνυπολογίζεται και η ανακαίνιση που τυχόν θα δεσμευτεί να υλοποιήσει ο πλειοδότης.

5. Ανταποδοτικότητα από τα έσοδα του Τουρισμού. Οι Δήμοι σε κάθε νησί να υποδείξουν χώρους κατασκευής κατοικιών για δημοσίους υπαλλήλους (όπως οι δάσκαλοι, οι νοσηλευτές και οι γιατροί), μέσω προγραμμάτων ΣΔΙΤ, που θα χρηματοδοτηθούν από τα έσοδα από ξενοδοχεία και βραχυχρόνιες μισθώσεις.

6. Ακίνητα “Αγνώστου Ιδιοκτήτη”. Δημιουργία Φορέα για την καταγραφή και αξιοποίηση τους. Τα ακίνητα που δεν δηλώθηκαν κατά τη διαδικασία κτηματογράφησης εγγράφονται στην κτηματολογική βάση ως «Αγνώστου ιδιοκτήτη». Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας κτηματογράφησης, αυτά τα ακίνητα περνούν στην κυριότητα του Δημοσίου, βάσει του Ν. 2664/1998.

7. Κίνητρα στα Fund/ Servicers των τραπεζών να βγάλουν άμεσα στην αγορά ακίνητα μέχρι τα 200 τ.μ.

8. Τριετής φοροαπαλλαγή για νέες μισθώσεις κενών κατοικιών (είτε η κατοικία ήταν κενή, είτε διέθετε ενεργό ΑΜΑ βραχυχρόνιας μίσθωσης).

9. Ψηφιακή πλατφόρμα για φοιτητικές κατοικίες. Να αναπτυχθεί ένα απλό και εύκολα παραμετροποιήσιμο λογισμικό για μια ψηφιακή πλατφόρμα προσφοράς και ζήτησης φοιτητικής κατοικίας, η οποία θα λειτουργεί σε μόνιμη βάση. Μέσω της πλατφόρμας, οι ιδιοκτήτες κατοικιών που προορίζονται για εκμίσθωση σε φοιτητές, καθώς και οι ενδιαφερόμενοι μεσίτες, θα μπορούν να καταχωρούν εγκαίρως τις διαθέσιμες κατοικίες. Αυτό θα διευκολύνει τους νέους φοιτητές.

10. Θέσπιση προγράμματος ΣΔΙΤ για Φοιτητικές Εστίες σε όλες τις Πανεπιστημιουπόλεις, με συνεργασία των Δήμων και της Κυβέρνησης.

11. Υποχρέωση των τραπεζών να βγάλουν στην αγορά, εντός 18 μηνών, όλα τα ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους. Πρόστιμο για κάθε ακίνητο που παραμένει αναιτιολόγητα εκτός αγοράς.