Ως πρώην Ευρωπαία Επίτροπος Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων έχω ιδαίτερη ευαισθησία σε θέματα εργασίας, και αυτός είναι ο λόγος που από το 2014 με το ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη κάνουμε τακτικά εκδηλώσεις και έχουμε δημοσιεύσει πλήθος επιστημονικών εργασιών σχετικά την 4η Βιομηχανική Επανάσταση και τον αντίκτυπό της στην οικονομία, με ιδιαίτερη έμφαση στις μεταβολές στην αγορά εργασίας.

‘Eνα μεγάλο μέρος των παιδιών που ξεκινούν το δημοτικό το Σεπτέμβριο θα εργαστούν σε επαγγέλματα που δεν υπάρχουν σήμερα.

Οι μεγάλες προκλήσεις για την εγχώρια αγορά εργασίας είναι δύο: προετοιμασία για τις σαρωτικές συνέπειες της αυτοματοποίησης, και αύξηση του μέσου επιπέδου των μισθών ως αποτέλεσμα περαιτέρω αύξησης της παραγωγικότητας.

Είναι δύσκολο να μιλάς για την προσαρμογή της Ελλάδας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, όταν καλά-καλά η πολιτική ηγεσία δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στην 3η.

Το κύμα τεχνολογικής αλλαγής που ήδη σαρώνει Αγγλία και Αμερική και αποτελεί θέμα χρόνου η εμφάνισή του και στην Ελλάδα, αφορά δύο διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας:

– την τεχνολογία Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων (Large Language Models) που είναι ο τομέας που θα επηρεάσει την εργασία κυρίως όσον αφορά τον τομέα των υπηρεσιών και τις δουλειές «γραφείου», ενώ

– οι εξελίξεις στη Ρομποτική Τεχνολογία, δηλαδή τα επιδέξια και σκεπτόμενα ρομπότ που μπορούν να αναγνωρίζουν το περιβάλλον γύρω τους και να εκτελούν εντολές ακόμη και σε μη τυποποιημένα περιβάλλοντα, που είναι το σκέλος που απειλεί τα χειρωνακτικά επαγγέλματα και όσα εκτελούνται με επαναλαμβανόμενη ρουτίνα κινήσεων.

Το ζήτημα της επιτυχούς προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας στις τεχνολογικές εξελίξεις δεν είναι τίποτα λιγότερο από υπαρξιακό- ενδεχόμενη αποτυχία είναι ασυγχώρητη.

Προτάσεις;

• Άμεση συγκρότηση διακομματικής επιτροπής ειδικών που θα μελετήσει τις ιδιαιτερότητες της εγχώριας αγοράς εργασίας και παραγωγικής δομής, και θα παραδόσει Εθνικό Σχέδιο για την Αγορά Εργασίας εν όψει του κύματος αυτοματοποίησης.
• Αριστοτέλης και Τεχνητή Νοημοσύνη: Επαναπροσέγγιση των προγραμμάτων σπουδών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προκειμένου να προετοιμάζουν και να εξοπλίζουν τους μαθητές με δεξιότητες, ανθεκτικότητα, και τρόπο σκέψης που θα μπορεί να συνδράμει σε μία διεθνή αγορά εργασίας που θα απαιτεί μεγαλύτερη τεχνολογική εξοικείωση.
• Δημιουργία Ανώτατου Κρατικού Ιδρύματος που θα προσφέρει οριζόντια και κάθετη κατάρτιση στις εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης. Άμεση σύνδεση με τα Κρατικά Πανεπιστήμια, με τα οποία θα έχει συμπληρωματική σχέση. 
• Εισαγωγή μαθημάτων-εργαστηρίων προγραμματισμού στα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων. Υποχρεωτική παρακολούθηση τουλάχιστον ενός σχετικού μαθήματος για την αποφοίτηση.
• Πληροφόρηση μαθητών και γονέων για τις διεθνείς τάσεις στα επαγγέλματα και δημοσιοποίηση ετήσιας αιτιολογημένης έκθεσης σχετικά με τις διεθνείς τάσεις μεσοπρόθεσμης ζήτησης, αλλά και ενημέρωση για τα επαγγέλματα που απειλούνται περισσότερο ως προς την επιβίωσή τους. Η επιλογή σπουδών και κατ’ επέκταση επαγγέλματος θα πρέπει να υποστηρίζεται από δημόσια δεδομένα που θα μειώνουν την ασυμμετρία πληροφόρησης.
• Αύξηση Παραγωγικότητας: Τεχνολογίες όπως το ChatGPT μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση παραγωγικότητας και ΑΕΠ, με τα οφέλη να αντιστοιχούν σε επιπλέον 5-10% ανάπτυξη του πραγματικού ΑΕΠ σε βάθος δεκαετίας. Για να πετύχουμε τέτοιο αποτέλεσμα και για την Ελλάδα, θα πρέπει οι επιδόσεις στην Ελληνική γλώσσα των μοντέλων όπως το ChatGPT να βελτιωθούν σημαντικά, προσεγγίζοντας την αποτελεσματικότητα και σαφήνεια των απαντήσεων που δίνονται στα Αγγλικά.Θα πρέπει η Ελληνική Κυβέρνηση να δεσμευτεί να συνεργαστεί με τις εταιρείες που τα αναπτύσσουν και να επιτρέψει την πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό εγγράφων προκειμένου να μπορέσουν αυτά τα μοντέλα να εκπαιδευτούν καλύτερα στην Ελληνική Γλώσσα (φυσικά, με απόλυτο σεβασμό στην ιδιωτικότητα και στα προσωπικά δεδομένα).
• Η χρήση ΤΝ μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση χρόνου κατά 20% για τους εργαζομένους του Ελληνικού Δημοσίου, αν εφαρμοστεί ευρέως. Δεδομένων των ελλείψεων προσωπικού, η υιοθέτηση ΤΝ για την αύξηση της παραγωγικότητας μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την αποφυγή κάλυψης των κενών μέσω απλήρωτων και ανεπίσημων υπερωριών. Ενδεχόμενη χρήση του από δημόσιους υπαλλήλους σε ευρεία κλίμακα μπορεί επίσης να βοηθήσει σημαντικά στην εκπαίδευση του μοντέλου στην Ελληνική γλώσσα.
• Δυναμική επανεξέταση των προγραμμάτων κατάρτισης και δια βίου μάθησης. Έμφαση στις δεξιότητες που είναι αναγκαίες για τη μετάβαση και που ταιριάζουν στην οικονομία της χώρας.Επιτρέψτε μου να σταθώ λίγο περισσότερο στο Ανώτατο Κρατικό Ίδρυμα, το οποίο φέρει μια μοναδική προοπτική: να αναδιαμορφώσει τον πυρήνα της οικονομικής δραστηριότητας. Η στόχευση του θα είναι διπλή, αποσκοπώντας αφενός στην προετοιμασία της νέας γενιάς φοιτητών, παρέχοντάς τους τα απαραίτητα εργαλεία στην ΤΝ και τη Μηχανική Μάθηση, και αφετέρου στην εκ νέου κατάρτιση των εργαζομένων, ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς.

Η εκπαιδευτική διαδικασία θα διεξάγεται εξ ολοκλήρου διαδικτυακά, συνδυάζοντας τη θεωρία με τη χρήση πολυμέσων, όπως βίντεο και μελέτες περιπτώσεων, καθώς και πρακτική εκπαίδευση μέσω tutorials κώδικα και prompt engineering. Το πρόγραμμα θα ξεκινά με οριζόντια ανάπτυξη δεξιοτήτων παρέχοντας γνώση σε θεμελιώδεις πτυχές της ΤΝ.

Αφού οι συμμετέχοντες ολοκληρώσουν το βασικό στάδιο, θα έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν στην εξειδίκευση, προσαρμόζοντας την εκπαίδευσή τους στις συγκεκριμένες επαγγελματικές τους ανάγκες. Οι τομείς εξειδίκευσης θα περιλαμβάνουν κλάδους όπως ΤΝ και Ιατρική, ΤΝ και Νομική και ΤΝ και Μηχανική, Οικονομικά, καλύπτοντάς κάθε πιθανό κλάδο σπουδών, με στόχο τη σύνδεση της τεχνολογίας με τις πρακτικές εφαρμογές σε κάθε επάγγελμα.

Αξίζει να σημειωθεί πως το ίδρυμα αυτό δεν φιλοδοξεί να υποκαταστήσει το δημόσιο πανεπιστήμιο. Αντιθέτως, λειτουργεί ως συμπληρωματικό εργαλείο εκπαίδευσης, παρέχοντας προγράμματα που θα αντιστοιχούν σε περίπου 12 μήνες μερικής απασχόλησης. Για όσους εργάζονται, θα προβλέπεται η δυνατότητα επιμήκυνσης του προγράμματος μέχρι και 24 μήνες.

Η αξία του ιδρύματος δε σταματά μόνο στην προετοιμασία των νέων για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Ταυτόχρονα, στηρίζει τους σημερινούς εργαζόμενους, προσφέροντάς τους τις δεξιότητες που χρειάζονται για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί σε μια μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας. Επιπλέον, δίνει την ευκαιρία σε όσους θέλουν να κάνουν μια σταδιακή μετάβαση σε διαφορετικό επαγγελματικό πεδίο, ενισχύοντας την προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη.